Προτάσεις βελτίωσης του σχετικού με την ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων θεσμικού πλαισίου – Απαιτείται υπευθυνότητα

Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Πιστοποιημένων Ενεργειακών Επιθεωρητών μόλις πριν λίγο καιρό, κατέθεσε στο ΥΠΕΚΑ αλλά και δημοσίως τους προβληματισμούς του σχετικά με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο καθώς και μία σειρά από προτάσεις  για τη βελτίωσή του. Είναι αναφαίρετο δικαίωμα καθενός να πράξει το ίδιο.

Προς αποφυγή παρερμηνειών και παραπληροφόρησης του τεχνικού κόσμου, αποτελεί υποχρέωση του προτείνοντος πριν το κάνει να έχει μελετήσει και κατανοήσει σε βάθος το ισχύον πλαίσιο, κατά το δυνατόν στηριζόμενος σε ίδια αντίληψη του αντικειμένου. Υποχρέωση του επίσης είναι, οι προτάσεις αυτές να είναι τεκμηριωμένες, ρεαλιστικές και να μη δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από αυτά που υποτίθεται στοχεύουν να λύσουν. Τέλος υποχρέωση του αποτελεί και η αναφορά σε κανονισμούς και πρότυπα να γίνεται επεξηγηματικά και όχι ως μια απλή παράθεση αριθμών και κωδικών, που ενδεχομένως εντυπωσιάζουν κάποιους, αλλά στερούνται ουσίας.

Πρόσφατα διαβάσαμε μία σειρά από προτάσεις που κατατέθηκαν στο ΥΠΕΚΑ από «φορείς της αγοράς», οι οποίες δυστυχώς δεν πληρούν στην πλειοψηφία τους τις παραπάνω αρχές. Δεδομένου ότι μεγάλο μέρος των προτάσεων αφορούν σε θέματα πάνω στα οποία εργαζόμαστε καθημερινά και η υιοθέτηση τους θα επηρεάσει άμεσα αφ’ ενός την εργασία όσων ασχολούνται με αυτά τα θέματα με αρνητικό τρόπο και αφ’ ετέρου την πορεία της χώρας προς τον στόχο της ενεργειακής εξοικονόμησης, είναι υποχρέωσή μας να προβούμε σε δημόσιο σχολιασμό των θέσεων και προτάσεων που κατατέθηκαν. Επισημαίνουμε ότι ο σχολιασμός μας δεν αφορά δημοσιεύσεις σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου καθημερινά ο καθένας μπορεί να ανεβάζει ό,τι θέλει, αλλά μία δημόσια πρόταση που κατατέθηκε στο ΥΠΕΚΑ, και ούτε ότι η «υπεράσπιση» του ισχύοντος πλαισίου από μέρος μας έρχεται σε αντίθεση με τα προβλήματα που έχουμε διαπιστώσει και καταθέσει στο ΥΠΕΚΑ ότι υπάρχουν και πρέπει να επιλυθούν.

Πιο συγκεκριμένα, διαβάζοντας το κείμενο που κατατέθηκε διαπιστώνει κανείς εύκολα τα εξής :

• Χρήση λανθασμένης ορολογίας και σύγχυση διαδικασιών όπως για παράδειγμα αναφορά σε «πρωτεύουσα» ενέργεια (αντί για πρωτογενή) και «ενεργειακό έλεγχο» (αντί ενεργειακή επιθεώρηση).
• Λανθασμένες αναφορές σε ΤΟΤΕΕ, με σύγχυση των ΤΟΤΕΕ 20701/2 και 20701/1.
• Λανθασμένη ερμηνεία στον τρόπο αντιμετώπισης των αυτοματισμών όπως η αναφορά για κατηγορία αυτοματισμών Γ αντί για Α όπως πραγματικά ισχύει για τοπικές αντλίες θερμότητας  διαιρούμενου τύπου «τεχνολογίας αιχμής inverter Α+++ με αισθητήρα παρουσίας» σε κατοικίες. Ερμηνεία που συνοδεύεται από αυθαίρετα συμπεράσματα σχετικά με την επιβάρυνση των κτιρίων «με ένα υπερδιαστασιολογημένο και πολύ ακριβό σύστημα θέρμανσης και κλιματισμού» κάτι που δεν προκύπτει καν από την παραπάνω ερμηνεία.
• Λανθασμένη ερμηνεία στον τρόπο αντιμετώπισης των συστημάτων μηχανικού αερισμού προτείνοντας να γίνουν αποδεκτά και στις κατοικίες όπως στον τριτογενή κάτι που όμως ήδη ισχύει.
• Λανθασμένη ερμηνεία των ΤΟΤΕΕ για την αντιμετώπιση των χωνευτών κουφωμάτων από τους μελετητές και τους επιθεωρητές αφού ήδη υπάρχει «έμμεση» απαγόρευση συνδυασμού εξωτερικής μόνωσης και χωνευτού κουφώματος όχι ρητά αλλά τεχνικά-πρακτικά αφού δεν λαμβάνεται υπόψη στους υπολογισμούς σε αυτή την περίπτωση.
• Λανθασμένες προτάσεις αντιμετώπισης των χωνευτών κουφωμάτων αφού η κλάση αεροστεγανότητας αναφέρεται στην αεροστεγανότητα μεταξύ εσωτερικού και εξωτερικού χώρου και όχι μεταξύ διακένου που κινούνται τα κουφώματα και εξωτερικού αέρα και μετά το οποίο τοποθετείται η εξωτερική θερμομόνωση. Συνεπώς λύσεις εξωτερικής θερμομόνωσης και χωνευτού κουφώματος οποιασδήποτε αεροστεγανότητας δεν αποδίδουν.
• Προτάσεις ατεκμηρίωτες, αυθαίρετες και απροκάλυπτα λανθασμένες όπως για παράδειγμα η πρόταση για «δυνατότητα απαλλαγής υποχρέωσης μελέτης θέρμανσης, ψύξης και εγκατάστασης φυσικού αερίου για κτίρια σχεδόν μηδενικής κατανάλωσης ενέργειας  όπου το θερμικό η ψυκτικό φορτίο αποδεδειγμένα υπολογίζεται σε πολύ χαμηλά επίπεδα…  Κατά τη γνώμη μας αυτό θα μπορούσε να είναι περίπου οι 45KWh/μ2τελικής ενέργειας» που θα μας γυρίσουν στην προ ΚΕΝΑΚ εποχή όταν οι τεχνικοί / εγκαταστάτες  και τα πολυκαταστήματα ειδών θέρμανσης / ψύξης / κλιματισμού «διαστασιολογούσαν» τα συστήματα εμπειρικά ή ανάλογα με το τι είχαν στις αποθήκες τους. Και τελικά ο καθένας μπορεί να προτείνει έτσι, ένα νούμερο που του αρέσει ή τον εξυπηρετεί χωρίς καμία άλλη τεκμηρίωση; Παρεμπιπτόντως οι 45kWh/m² «τελικής ενέργειας» είναι τόσο nZEB νούμερο ώστε να πετάξουμε την υποχρέωση εκπόνησης μελετών Η/Μ  καθώς επίσης αδιαφορούμε για το είδος και την ποσότητα της πρωτογενούς ενέργειας που θα απαιτηθεί να πληρώσει ο εθνικός ενεργειακός προϋπολογισμός; Γιατί αν δεν έχει γίνει σε όλους αντιληπτό, 45kWh/m² είναι π.χ. ~50kWh/m² για φυσικό αέριο αλλά περίπου 110kWh/m² για ηλεκτρισμό σε επίπεδο εθνικής ενεργειακής κατανάλωσης που είναι σε τρέχοντα χρόνο το πρωταρχικό κριτήριο εξοικονόμησης.
• Προτάσεις για υιοθέτηση γερμανικών προτύπων (DIN 4108-7) όχι ευρωπαϊκών (ΕΝ) και μετρήσεων με εξειδικευμένο και ακριβό εξοπλισμό (blower-door) που χωρίς να προσφέρουν κάτι παραπάνω στον ΚΕΝΑΚ και τις ΤΟΤΕΕ, αφού η αεροστεγανότητα ενός κτιρίου προκύπτει ήδη από πιστοποιημένες τιμές αεροστεγανότητας των κουφωμάτων, θα εγκλωβίσουν όλους τους μελετητές και τους επιθεωρητές αφού μπορούν να πραγματοποιηθούν μόνο από όσους διαθέτουν τον ανωτέρω εξοπλισμό και «πιστοποιημένα» (από ποιον άραγε;) ξέρουν να τον χρησιμοποιούν .
• Προτάσεις που επιδιώκουν την κατάργηση της βασικής αρχής ελέγχου και πιστοποίησης που έχει ενσωματωθεί στον ΚΕΝΑΚ, σύμφωνα με την οποία ο προσδιορισμός της ενεργειακής αποδοτικότητας ενός κτιρίου γίνεται με κοινή για όλους, ξεκάθαρη και επαληθεύσιμη μεθοδολογία. Κάθε λογισμικό ακόμα και αυτά τα «αξιόπιστα και διεθνώς αναγνωρισμένα», δίνουν διαφορετικά αποτελέσματα για το ίδιο κτίριο. Η αποδοχή εναλλακτικών μεθόδων υπολογισμού εξάλλου ήδη υπάρχει αρκεί να λειτουργούν συμπληρωματικά και όχι ως αντικατάσταση της καθορισμένης από τον κανονισμό και ΤΟΤΕΕ μεθοδολογίας. Άλλωστε στις εν λόγω προτάσεις γίνεται ευρεία αναφορά σε χρήση αξιόπιστων τεχνικών και λογισμικών, αλλά πουθενά δεν θίγεται έστω ο τρόπος ελέγχου όλων αυτών των «ειδικών» διαδικασιών (υπολογισμός θερμογεφυρών με ειδικά λογισμικά ή διεθνείς καταλόγους που αντιστοιχούν σε διαφορετικό τρόπο δόμησης!). Η υποστήριξη της «ελευθερίας» του μελετητή με χρήση υπεύθυνων δηλώσεων ανάληψης ευθυνών δεν οδηγεί απαραιτήτως σε ορθότερες λύσεις αλλά μπορεί πολύ εύκολα να οδηγήσει σε διενέξεις μεταξύ μελετητών, ελεγκτικού μηχανισμού και ιδιοκτητών.
• Προτάσεις για «Μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις στον ΚΕΝΑΚ», όπως είναι: α) η κατάργηση του κτιρίου αναφοράς και β) η θέσπιση αριθμητικών στόχων απαιτήσεων θέρμανσης –ψύξης –ΖΝΧ έρχονται σε αντίθεση με τα όσα ορίζουν η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2010/31/ΕΕ, όπως έχει τροποποιηθεί με την  Οδηγία 2018/844/ΕΕ, και τον Ν. 4122/2013 που αποτελεί την εναρμόνιση της εθνικής νομοθεσίας με την παραπάνω οδηγία.
  • Όπως ορίζεται στο Ν4122/2013 άρθρο 3, παρ3 : «Η ενεργειακή απόδοση ενός κτιρίου εκφράζεται με σαφή τρόπο και περιλαμβάνει δείκτη ενεργειακής απόδοσης (ενεργειακή κατηγορία) και αριθμητικό δείκτη για τη χρήση πρωτογενούς ενέργειας…». Η μόνη εναλλακτική ενεργειακή αξιολόγηση και βαθμονόμηση των κτιρίων, εκτός του κτιρίου αναφοράς, είναι οι τιμές αναφοράς, μεθοδολογία που προϋποθέτει τον καθορισμό των «τιμών» αυτών, όχι μόνο ανά πόλη και κατηγορία κτιρίου, αλλά και ανά υποκατηγορία κτιρίων, όπως για παράδειγμα τα κτίρια προσωρινής διαμονής:  ενοικιαζόμενα δωμάτια,  ξενοδοχεία Γ, Β, Α κτλ κατηγορίες, θερινής, χειμερινής ή ετήσιας χρήσης κτλ. Επιπλέον τα όρια που θα τεθούν με τη συγκεκριμένη προσέγγιση θα είναι πολύ «ευαίσθητα» σε μελλοντικές τροποποιήσεις του δομημένου περιβάλλοντος. Για παράδειγμα η κατάταξη ενός κτιρίου σε ενεργειακή κλάση είναι πιθανόν να αλλάζει αν κατασκευαστεί ένα κτίριο που θα το σκιάζει ή θα εφάπτεται πάνω του, με ότι αυτό συνεπάγεται για τη διαδικασία της μελέτης και πιστοποίησης.
  • Όπως ορίζεται στο Ν4122/2013 άρθρο 4 παρ. 2: «Οι ελάχιστες απαιτήσεις ενεργειακής απόδοσης για κτίρια ή κτιριακές μονάδες ορίζονται, λαμβάνοντας υπόψη τα βέλτιστα από πλευράς κόστους επίπεδα, όπως υπολογίζονται με το συγκριτικό μεθοδολογικό πλαίσιο του άρθρου 5», στο οποίο ορίζεται: «Για τον υπολογισμό των βέλτιστων από πλευράς κόστους επιπέδων των ελάχιστων απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης, εφαρμόζεται η συγκριτική μεθοδολογία υπολογισμού, όπως ορίζεται στον Ευρωπαϊκό Κανονισμό αριθ. 244/2012…» σύμφωνα με την οποία η ανάλυση οφείλει να γίνεται στο κύκλο ανακαίνισης του κτιρίου και πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τις Η/Μ εγκαταστάσεις. Ο προσδιορισμός των βέλτιστων απαιτήσεων για τα δομικά στοιχεία γίνεται με αποδοχή των βέλτιστων που προκύπτουν για το κτίριο που θεωρήθηκε ως αντιπροσωπευτικό και αναλύθηκε από τη μελέτη Cost- Optimal. Δεν μπορεί να γίνει το ίδιο για να καθοριστούν ελάχιστες απαιτήσεις του συνόλου του κελύφους αφού αυτές επηρεάζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον λόγο της εκτεθειμένης περιβάλλουσας προς τον θερμαινόμενο όγκο του κτιρίου.

Εν κατακλείδι, είναι επιθυμητό και απαραίτητο να υπάρχει συζήτηση και ανταλλαγή ιδεών και απόψεων, είναι όμως και επιβεβλημένο να υπάρχει μια στοιχειώδης υπευθυνότητα σε αυτή τη διαδικασία. Καλούμε τους θεσμικούς φορείς της χώρας που έχουν στα χέρια τους την ευθύνη αυτών των θεμάτων να το αξιολογήσουν.

Παράλληλα ζητούμε από τους συναδέλφους μας μηχανικούς να φιλτράρουν τον καταιγισμό απόψεων και ενημερώσεων και να προσπαθούν να αποκτούν δική τους αντίληψη στα πράγματα, χωρίς να μένουν σε φήμες, πληροφορίες και «ακούσματα» περί του τί κάνει και τί δεν κάνει ο ΚΕΝΑΚ και τί προτείνει, πρεσβεύει και τελικά επιδιώκει ο κάθε φορέας της αγοράς και της δουλειάς μας.

Το πλήρες κείμενο μπορείτε να το κατεβάσετε από εδώ.